Tsjechische muzikanten en de Bulgaarse nationale koperblazersschool: het begin

Kristina Dencheva

24 februari, 2024

Deze keer gaan wij in "Brass Stories" terug in de tijd om een sleutelaspect aan de basis van de Bulgaarse school voor koperblazers te bekijken, die een bijzondere charme geeft aan het begin en de ontwikkeling ervan vanaf het einde van de 19e eeuw en de oprichting van de school voor koperblazers in ons land (tegen het midden van de 20e eeuw): de Tsjechische militaire koperblazers die in Bulgarije werkten en creëerden. Onder hen Jozev Hohola, Franz Švetska, Vaclav Pelishek, Jozef Kalomati en vele anderen. Laten we dus 140 jaar terug in de tijd gaan...

De geschiedenis van de Bulgaarse professionele muziek begint met de militaire fanfareorkesten en de opmerkelijke Tsjechische muzikanten die gelijk na de bevrijding in 1878 op initiatief van de voorlopige Russische regering naar Bulgarije kwamen en er hun missie van maakten een professionele muzikale gemeenschap en onderwijs in ons land tot stand te brengen. Na onderhandelingen op het hoogste diplomatieke niveau op uitnodiging van Gen. Alexander Dondukov-Korsakov werd het eerste professionele militaire fanfareorkest opgericht. De Tsjechische muzikanten waren aan het particuliere Militaire Muziekconservatorium in Praag afgestudeerd. Op 31 maart 1879 arriveerden zij in Veliko Tarnovo als orkest voor het Negende Infanterieregiment van Tarnovo. De nieuw opgerichte Bulgaarse staat zorgt voor de aankoop van nieuwe instrumenten voor de muzikanten. De dirigent van het orkest is Josef Hohola, en het eerste optreden van het 21-koppige orkest was op 17 april 1879 tijdens de viering rond de proclamatie van Alexander I Battenberg als prins van Bulgarije en de ondertekening van de Tarnovo-grondwet.

Kort na de uitroeping van Sofia tot hoofdstad verhuisde het orkest daarheen en sloot zich bij de Eerste Infanteriedivisie van Sofia. Tot 1884 was het het enige voltijdse militaire orkest en het enige professionele orkest in ons land. Daarna werden de Tsjechische muzikanten kapelmeesters van nieuw gevormde orkesten voor de infanterie-eenheden van het Bulgaarse leger. Zij hebben een aanzienlijke invloed op de ontwikkeling van de muziekcultuur uitgeoefend en op de opleiding van Bulgaarse professionele muzikanten die hoger onderwijs volgen aan de muziekacademies in Praag en Wenen.

Naast de inspirerende militaire marsen die verband houden met de heldendaden van het Bulgaarse leger in alle oorlogen vanaf de bevrijding tot het einde van de Eerste Wereldoorlog, waarbij de fanfareorkesten met hun Tsjechische bandleiders altijd in de voorhoede van de veldslagen stonden, koestert de Bulgaarse publiek in zijn hart zelfs vandaag de dag een bijzondere liefde voor de fanfareorkesten (militair, stedelijk, jeugd). De bijdrage van Tsjechische muzikanten uit het einde van de 19e en de eerste helft van de 20e eeuw aan deze warme houding staat buiten kijf.

De door hen geleide militaire orkesten hebben ook educatieve functies: ze laten het publiek kennismaken met belangrijke werken uit de Europese klassieke muziek en Bulgaarse folklore. Hun concerten hebben een uiterst rijk repertoire binnen brede genregrenzen. Heel vaak zijn de door de orkesten uitgevoerde werken met volksmotieven, polka's, quadrilles en walsen eigenlijk originele composities van de artiesten zelf, die ernaar streven Europese muzikale en creatieve compositietechnieken met de tradities van ons land te combineren. Zo bouwen orkesten aan de muzikale smaak van het publiek uit een grote verscheidenheid aan sociale groepen in het hele land.

Tsjechische muzikanten werken in alle aspecten van de professionele muziekcultuur en opleidingsschool in Bulgarije – zij geven les, dirigeren, schrijven en spelen samen met hun studenten stukken voor verschillende koor- en instrumentale ensembles. Één van de eerste muziekleerboeken voor basis- en middelbare scholen is geschreven door Josef Kalomati ("Zangleerboek met theorie en praktijk voor gebruik op middelbare en basisscholen in Bulgarije. Deel I"), en Josef Hohola deed een eerste poging een Bulgaars programmawerk te creëren – "De slag bij Gurgulyat".

De volgende stap in de ontwikkeling van orkesten in Bulgarije tussen de Eerste en de Tweede Wereldoorlog was de oprichting van symfonieorkesten. De geschiedenis daarvan begint in 1928, toen het Academisch Symfonieorkest werd opgericht, met als hart het kleine studentenorkest van de Staatsacademie voor Muziek. Het initiatief werd door Sasha Popov genomen – een van de meest briljante figuren in de Bulgaarse muziek uit de eerste helft van de 20e eeuw. Als violist en dirigent werd hij op 13-jarige leeftijd toegelaten tot het conservatorium in Wenen. Op 21-jarige leeftijd gaf hij al les aan de Staatsacademie voor Muziek, en op 29-jarige leeftijd gaf hij zijn carrière als violist op om zich volledig op dirigeren te concentreren. De oprichting van het eerste symfonieorkest werd door de componist en docent Dimitar Hadjigeorgiev ondersteund, die zelf aan het conservatorium in Praagwas afgestudeerd. Het doel van Sasha Popov is het symfonische muziek populair onder het grote publiek in Bulgarije te maken. Het eerste concert van het orkest was op 4 maart 1929.

Zeven jaar later, in 1936, gaf het Ministerie van de Oorlog Sasha Popov de opdracht het Koninklijk Militair Symfonieorkest op te richten. Het orkest omvat 80 muzikanten van het Academisch Symfonieorkest, het Gaardensoldatenorkest en andere instrumentalisten, van wie de overgrote meerderheid een hogere opleiding aan de conservatoria van Praag en Wenen heeft genoten. De dirigent is Sasha Popov. Dit is het eerste Bulgaarse staatsmuziekinstituut – onderdeel van het Gaardensoldaten Regiment – opgericht met als enige taak het geven van symfonische concerten. Het eerste concert van het prachtige orkest, dat destijds de grootste instrumentalisten van Bulgarije verzamelde, vond plaats op 14 mei 1936. In 1939 bezocht het orkest Italië, en in 1942 Roemenië. En in 1939 arriveerde, door de wil van het lot en op uitnodiging van Sasha Popov, opnieuw een Tsjechische muzikant in Sofia om bij te dragen aan de ontwikkeling van de Bulgaarse school voor koperblazers als een briljante vertolker met innovatieve opvattingen en een inspirerende leraar hoorn en kamermuziek: Karel Starý. Zijn talrijke studenten omschrijven hem als een stralende, zeer professionele en vriendelijke persoonlijkheid. Toegewijd en liefde inspirerend voor klassieke muziek en voor de hoogste normen van de interpretatie ervan, voor koperen blaasinstrumenten en vooral voor de Franse hoorn, blijft hij voor altijd verbonden met Bulgarije.

De naam Karel Starý wordt met respect en liefde genoemd door zijn collega's en studenten die wij in ons project presenteren, zoals Dobrin Ivanov, Prof. Vladislav Grigorov, Vladimir Djambazov, enz. Bekijk HIER meer over het leven en de carrière van Karel Starý.